یزدفردا:حسین مسرت"كتابخانهء وزیری یزد از جملهء بزرگترین و مهمترین كتابخانه های ایران است كه بواسطهء وجود هزاران جلد نسخه خطّی ارزشمند، محّل مراجعه روزانة ده ها پژوهشگر و خواننده است و این نهاد مرهون درایت و دوراندیشی یكی از روحانیان دانشمند این دیار حجّت الاسلام وزیری است كه پس از انجام خدمات ارزنده ای چون بازسازی مسجدجامع یزد (1324ش)

احیای حوزة علمیة یزد به همراه دیگر روحانیان (شهریور 1320) و بنیان مدارس جامعة تعلیمات اسلامی یزد (1334) بواسطة نبود كتابخانه ای كارآمد و فراوان دوستداران دانش اندوزی و طلّاب و دانش آموزان، به اندیشة بنیان كتابخانه ای بر پایة كتاب هایی كه از پدر بدو رسیده بود و كتاب هایی كه خود، اندك اندك خریده بود، افتاد. از این رو با عزمی پولادین و اراده ای استوار، كتابخانه ای را با 1600 جلد كتاب چاپی و خطّی در درون مقبرة امامان جماعت مسجد جامع، واقع در دهلیزشمالی مسجد جامع كبیر راه اندازی كرد.

او این اندیشه را زمانی در خود پروراند كه به دیدن كتابخانة عظیم غلامعلی رئیس(فرهمند) رفته بود و آرزو نموده كه ای كاش من هم چنین كتابخانه ای داشتم، پس از آن بدین نتیجه رسید، كتاب آن گاه ارزش دارد كه مورد استفاده باشد، و گرنه اندوختن آن در گوشة خانه، مانند احتكار روزی مردم است كه در نزد عقل حرام است. وی بسیاری از این كتابها را سالها به دور از چشم نااهلان و گزمه های حكومتی، درون چلیك های فلزی و در نقب سرداب خانه پنهان كرده بود.

در تاریخ بنیان كتابخانه، سه مادّه تاریخ گفته شده است:

1- «كتابخانة وزیری یزد» =1333ش. از آیت الله حاج شیخ محمود فرساد

2- «تُقَرءُ فیها كتب قیمة» = 1374 ق برابر 1334 ش از سید موسی بحرالعلوم نجفی

3- كِتابُكَ اِن اَرَدتَ بَقاهُ اَرّخ              «فَقَدِمهُ لِمكتَبه الوزیری» ‌(1385ق)

از جمال هاشمی نجفی گلپایگانی

وزیری به دلیل نفوذ كلام و ارتباط خوبی كه با بیشتر گروه های اجتماعی و فرهنگی یزد داشت، مانع از خروج بسیاری از كتب خطّی نفیس از یزد شد. وی برای حفظ و نگهداری نسخه های خطّی، افراد را ترغیب به فروش و یا اهدای نسخه می نمود. نیز بواسطة مسافرت هایی كه به مراكز گوناگون علمی ، مذهبی و فرهنگی ایران و كشورهای همسایه نموده بود و ارتباطاتی كه با این مراكز داشت و نیز ارسال نامه های عالمانه به مراجع تقلید، دانشمندان، استادان دانشگاه ، فرهنگیان و نویسندگان ، توانست در اندك زمانی كتابخانه را بواسطة وجودآثار ارزنده در ردیف كتابخانه های مشهور ایران در آورد.

پس از آنكه شمار كتابهای كتابخانه به حدود 14000جلد رسید و هر روز بر شمار مراجعان آن افزوده می گشت ، وزیری موضوع ساخت بنایی جدید را بر زمینی كه قبلا رنگرزی بوده و خود خریده بود، با محمّد هراتی یكی از بازرگانان مشهور یزدی در میان نهاد، و از اینرو با سرمایة وی ساختمانی آبرومند در بخش ورودی شرقی مسجد جامع به سال 1344 ش ساخته شد و در یكم فروردین 1345 ش، كتابخانة جدید گشایش یافت. فضای جدید در 900 مترمربع بنا شده بود و گنجایش حدود 100 هزار جلد كتاب و 150 نفر مطالعه كننده را داشت.

سپس در سال 1347ش با همّت و سرمایة حسین بشارت، دیگر بازرگان یزدی، ساختمان گنجینة كتابهای خطّی نیز به فضای پیشین افزوده شد در همان سال كه وزیری، نگران آیندة كتابخانة بود، به دلیل آنكه كتابخانه از هر جهت آوازه و رونقی در خور یافته بود، از سوی مدیران وزارت فرهنگ و هنر، اوقاف ایران، دانشگاه تهران وشهرداری یزد، درخواست تملّك و زیر پوشش قراردادن كتابخانه ارائه شد، اما وزیری با دلایلی معقول نپذیرفت و به رغم توصیه و مخالفت برخی، و بواسطة الهامی كه در سفر عتبات و در موقع زیارت بارگاه امام علی (ع) به او شده بود، با دوراندیشی و خرسندی خاطر، با نوشتن نامه ای برای احمد گلچین معانی، رئیس وقت كتابخانة مركزی آستان قدس، عزم خود را بر اهدای آن به آستان قدس رضوی جزم نمود.

بی درنگ با این درخواست موافقت شد، و بر طبق وقف نامه ای كه به شمارة 47143 به انشای مصطفی فرساد تحریر شده بود در دفتر اسناد رسمی شمارة پنج یزد،تنظیم گردید، در شبانگاه روز 12 تیر 1348 با حضور و امضای عبّاس استادان صفار نمایندة قضایی آستان قدس و واقف، رسماً وقف بر آستان قدس رضوی گردید. پس از آن در جلسة با شكوهی كه 24 آبان 1348 همان سال در محلّ فرمانداری یزد با حضور باقرپیرنیا، نیابت تولیّت آستان قدس و استاندار خراسان، دكتر احمدعلی رجانی، احمد گلچین معانی و غلامرضا دبیران فرماندار كل یزد تشكیل شد، از خدمات وزیری تجلیل گردید و همراه با دادن هدایای ویژه ، حكم خادمی افتخاری نیز به او داده شد، و سخنوران یزد، از جمله غلامرضا دبیران،اشعاری را كه در ستایش ازاین كارنیك وزیری سروده بودند،قرائت كردند.این اشعاربه تمامی دربخش «سروده ها»آمده است،ودراینجا به ذكربیتی ازمادهّ تاریخ، سروده دبیران بسنده می شود:

به یزد آی و تاریخ گنج گهر را                      «بیاد علّی بن موسی الرضا بین»

از اینرو از اوّل آذر 1348 كلیة امور مالی و اداری آن تحت پوشش آستان قدس قرار گرفت. كتابخانه در زمان واگذاری دارای 17967 جلد كتاب چاپی و 3300 جلد كتاب خطّی بود.

وزیری پس از آنكه در ساعت یك پس از نیمه شب، سند وقف نامه را به امضاء رساند، سجدة شكر به جای آورد و پس از آن ، این دو بیت را به خط خود در جایی درج كرد:

سزد كه به سر خورشید سایه اندازیم چنین كه سایة شمس الشموس بر سرماست

***

باز اگر آب حیاتی است به خُم خانة اوست   باز اگر جام میی هست، به میخانة اوست

پس از پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی، توجّه بیشتری به كتابخانه مبذول شد و از این رو بر شمار كتاب ها ، كتابداران و كارمندان افزوده شدو در سال 1361ش گنجایش مخزن آن دو برابر گردید و باز چون فضای فعلی، هم فرسوده بود و هم جوابگوی خیل مراجعان نبود، با موافقت قائم مقام آستان قدس ، از تیر 1369 ش آغاز به خرید 7 باب خانة قدیمی و 9 باب مغازه در ضلع جنوبی كتابخانه شد و از نیمة دوم سال 1379 ش در پی تحریب خانه ها، عملیات ساختمان سازی آغاز گردید. فضای جدید مساحتی افزون بر 6300 مترمربع زیربنا دارد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا